فارماکولوژی به زبان ساده: شیمی درمانی بیماریهای سرطانی در حیوانات خانگی
دکتر گودرز صادقی هشجین
متخصص فارماکولوژی از دانشکده داروسازی دانشگاه اوترخت هلند
مقدمه
تشخیص سرطان برای صاحبان حیوانات خانگی استرس آور است و چشم انداز درمان های شیمی درمانی نیز میتواند به همان اندازه دشوار باشد. با این حال، ترس از اینکه حیوانات بیشتر روزهای آخر خود را در رنج بیشتر ناشی از درمانهای شیمی درمانی خواهند گذراند بی دلیل است. دانستن اینکه داروهای شیمی درمانی ضد سرطان چگونه کار میکنند و چه انتظاراتی از درمانها دارند میتواند به صاحبان حیوانات خانگی در تصمیمگیری در مورد مناسب بودن چنین درمانی برای حیوانات خانگی کمک کند.
عوامل شیمی درمانی سرطان چگونه کار میکنند؟
داروهای شیمی درمانی در روند رشد و تقسیم به سلول ها حمله میکنند. داروهای فردی ممکن است از طریق مکانیسم های مختلفی مانند آسیب رساندن به ماده ژنتیکی سلول (DNA) یا جلوگیری از تقسیم سلول کار کنند. با این حال، داروهای شیمی درمانی نمی توانند بین سلولهای سرطانی بدخیم و سلولهای طبیعی تفاوت قائل شوند. این بدان معناست که سلولهای در حال تقسیم سریع به طور بالقوه به شیمی درمانی حساس هستند. اثر سمی بر بافتهای طبیعی با رشد سریع یا خود تجدید شونده در بدن دلیل بیشتر عوارض جانبی دیده شده در شیمی درمانی است. خوشبختانه، این بافتهای طبیعی به رشد و ترمیم خود ادامه میدهند ، بنابراین آسیب ناشی از شیمی درمانی به ندرت دائمی است.
در چه شرایطی حیوانات مبتلا به سرطان را تحت شیمی درمانی قرار میدهیم؟
شیمی درمانی ممکن است به عنوان تنها درمان برای برخی سرطان ها استفاده شود یا ممکن است در ترکیب با سایر روش های درمانی مانند جراحی و پرتودرمانی استفاده شود.
شیمی درمانی احتمالاً برای موارد زیر توصیه می شود:
- بیماری متاستاتیک: سرطانی که قبلاً به مناطق دیگر بدن گسترش یافته است.
- بیماری چند مرکزی: تومورهایی که در بیش از یک مکان رخ می دهد (بیماری چند مرکزی).
- بیماری غیر قابل برداشت: تومورهایی که با جراحی قابل برداشت نیستند.
در بعضی موارد ، میتوان از شیمی درمانی برای کوچک کردن تومورهای بزرگ قبل از جراحی یا ریشه کن کردن انواع خاصی از سلولهای سرطانی میکروسکوپی استفاده کرد که به طور کامل از طریق جراحی برداشته نشده یا نمیتوانند بشوند. شیمی درمانی می تواند بعد از جراحی یا پرتودرمانی برای کاهش سرعت رشد سلول های سرطانی در سایر قسمت های بدن استفاده شود.
اثرات جانبی شاخص شیمی درمانی چیست؟
وقتی به شیمی درمانی در انسان فکر میکنید، احتمالاً حالت تهوع، استفراغ، ریزش مو و خستگی به ذهن شما خطور میکند. با این حال، در حیوانات، این عوارض جانبی ممکن است خفیف باشد. در مقایسه با افرادی که شیمی درمانی میشوند، حیوانات عوارض جانبی کمتر و خفیفتری را تجربه میکنند، زیرا ما از دوزهای کمتر دارو استفاده میکنیم و به اندازه داروهای انسانی از تعداد زیادی از ترکیبات (به صورت همزمان) تجویز نمیکنیم. بافتهای طبیعی که بیشتر به شیمی درمانی حساس هستند، پوشش روده، مغز استخوان (که سلولهای قرمز و سفید خون را ایجاد می کند) و فولیکولهای مو هستند. لازم به یادآوری است که یک حیوان میتواند نسبت به هر دارویی واکنش غیرمنتظره ای داشته باشد.
دستگاه معدی – روده ای (GI): اثرات سمی بر دستگاه گوارش باعث کاهش اشتها، استفراغ و اسهال میشود. این اثرات ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشد. در بیشتر موارد، این علائم خفیف هستند و معمولاً خود به خود یا با مصرف داروهای خوراکی در منزل برطرف میشوند. اگرچه نادر است، برخی از سگها (و گربه ها) ممکن است به اسهال شدید مبتلا شوند که در این صورت نیاز به بستری شدن در بیمارستان و مایع درمانی دارد. در بسیاری از موارد، عوارض گوارشی شیمی درمانی در روز درمان دیده نمیشود. آنها اغلب 3 تا 5 روز بعد اتفاق می افتند.
افزایش خطر بروز عفونت: سرکوب مغز استخوان توسط داروهای شیمی درمانی ممکن است باعث کاهش تعداد گلبول های سفید خون شود که به نوبه خود منجر به افزایش خطر عفونت میشود. این عفونت معمولاً از بدن خود حیوان ناشی می شود (مانند باکتری هایی که به طور معمول در روده ها، دهان، پوست و غیره یافت میشوند). عفونت های شدید ممکن است برای مراقبت های ویژه حمایتی، از جمله مایعات داخل وریدی و آنتی بیوتیکها ، به بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشند. هنگامی که از داروی شیمی درمانی استفاده میشود که به داشتن پتانسیل بالا در سرکوب مغز استخوان شناخته شده است، شمارش کامل خون (CBC) چند روز پس از درمان لازم خواهد بود. اگر تعداد گلبولهای سفید کم باشد اما حیوان خانگی شما احساس خوبی داشته باشد آنتی بیوتیکها به عنوان یک اقدام پیشگیرانه تجویز میشوند. دوزهای بعدی شیمی درمانی براساس نتایج CBC تنظیم میشود. کم خونی (افت تعداد گلبول های قرمز خون) اغلب از عوارض سرطان است اما به ندرت به دلیل داروهای شیمی درمانی مورد استفاده در دامپزشکی ایجاد میشود.
ریزش مو: سلولهای فولیکول مو در سگها (و گربه ها) که موهایشان سیمی است یا ریزش ندارند ممکن است به طور فوق العاده ای به شیمی درمانی حساستر باشند. نژادهای خاصی از سگها ، مانند تریرها و پودل ها، درجات متغیری از ریزش مو را تجربه خواهند کرد. ریزش مو اغلب در صورت و دم مشهود است. سبیل و موهای بلند بالای چشم اغلب در گربه ها میریزد. با متوقف شدن شیمی درمانی مو دوباره رشد می کند ، اما ممکن است در ابتدا تغییر کمی در رنگ یا بافت وجود داشته باشد.
انواع مختلفی از عوامل شیمی درمانی وجود دارد و هریک احتمال متفاوتی برای ایجاد عوارض جانبی دارند. اگر حیوان خانگی شما با داروهایی شناخته شود که منجر به عوارض جانبی خاصی می شوند ، دامپزشک برای جلوگیری از این عوارض داروهایی را تجویز می کند ، مانند داروهای ضد استفراغ (داروهای ضد تهوع و استفراغ). علاوه بر این ، دامپزشک به شما دستورالعمل هایی را ارائه می دهد که در صورت بروز و بروز مشکل چه کاری را باید انجام دهید. بسیار نادر است که حیوانات عوارض جانبی شدیدی را تجربه کنند. با مدیریت صحیح ، بیشتر حیوانات طی چند روز بهبود ناخواسته پیدا می کنند.
داروهای شیمی درمانی چگونه تجویز میشوند؟
چگونگی تجویز داروی شیمی درمانی، فواصل تجویز و تعداد دفعات درمان در هر مورد متفاوت است. نوع سرطان، شدت بیماری و وضعیت سلامت عمومی حیوان به متخصصان انکولوژی کمک میکند تا یک پروتکل درمانی (نوع داروها ، دوز و برنامه مصرفی) متناسب با حیوان خانگی شما تهیه کنند.
بعضی از داروها، داروهای خوراکی (قرص) هستند که در خانه میدهید. سایر موارد تزریق مختصری است که نیاز به قرار سرپایی دارد. در برخی موارد، تزریق آهسته یا درمانهای مکرر در طول روز ممکن است حیوانات را مجبور کند آن روز را در بیمارستان بگذرانند. درمان ها به طور معمول از هر هفته تا هر ۳ هفته یک بار تکرار میشوند. ممکن است برای کنترل اثرات شیمی درمانی طی هفته های بین درمان های دارویی، آزمایش خون لازم باشد.
مدت زمان شیمی درمانی به نوع سرطان و شدت بیماری بستگی دارد. بعضی از حیوانات باید تا آخر عمر شیمی درمانی شوند. در برخی دیگر، ممکن است درمان ها بعد از چند هفته تا چند ماه ادامه یابد یا قطع شود به شرطی که سرطان در حال بهبود باشد، یعنی هیچ شاهد قابل تشخیص از سرطان در بدن وجود نداشته باشد. در صورت بازگشت سرطان می توان شیمی درمانی را از سر گرفت.
چه انتظاری از شیمی درمانی میتوانیم داشته باشیم؟
در بسیاری از موارد، سرطان در حیوانات خانگی ما قابل درمان نیستند. بنابراین، هدف ما بهبود کیفیت زندگی حیوان خانگی است. برای این منظور میتوان از شیمی درمانی برای به حداقل رساندن ناراحتی ناشی از تومور و یا کند کردن روند پیشرفت بیماری استفاده کرد. برای اکثر انواع تومورها (و نه همه آنها)، متخصص سرطان اطلاعاتی را در مورد متوسط امید به زندگی با و بدون درمان ارائه می دهد. تصمیم در مورد پیگیری درمانهای شیمی درمانی میتواند پیچیده باشد. اطلاعات پزشکی، نگرانیهای عملی (مانند نیاز به مراجعه مکرر، خوی حیوان خانگی شما و غیره) و مسئولیت مالی همه در این تصمیم نقش دارند. هنگام تصمیمگیری، باید نگرانی های خود را با انکولوژیست دامپزشکی و / یا مددکار اجتماعی دامپزشکی در میان بگذارید.
