مزایا و معایب مصرف مشروبات الکلی
آن چه در پی می‌آید ارتباطی به عقاید شخصی و مذهبی نگارنده ندارد بلکه نظری علمی است که بخش عمده‌ی آن در وبگاه مایو کلینیک منعکس شده است. من هم به عنوان یک نفر متخصص فارماکولوژی و فارغ‌التحصیل دانشکده‌ی داروسازی دانشگاه اوترخت هلند آن را ارائه می‌دهم و خود مطالبی بر آن می‌افزایم. پیش از هر چیز باید بگویم که الکل غذا نیست چرا که مصرف نکردن آن زیانی برای بدن ندارد. حتی اگر نخواهیم بگوییم سم است، حداقل باید اذعان کنیم که یک داروست. در جوامع غربی الکل را یک داروی اجتماعی (Social Drug) تلقی میکنند همانگونه که مواد حاوی کافئین (مانند چای و قهوه) را. شاید مصرف مقادیر اندک آن دارای منافعی باشد، ولی مشکل این است که کسانی که مصرف آن را شروع میکنند معلوم نیست که به همان مقادیر اندک قناعت کنند. رفته رفته هم بر مقدار مصرف می‌افزایند و هم فواصل مصرف آن را کم میکنند و تا چشم باز بکنند ممکن است به یک دائم‌الخمر و معتاد الکلی تبدیل بشوند. لیبرال‌ترین اندیشه‌های اجتماعی نیز چنین رویکردی را نمی‌پسندند و به خطرات ناشی از وابستگی فیزیکی و روانی به الکل اذعان دارند.
الکل اعتیاد (Addiction) ایجاد می‌کند، یعنی اگر مصرف آن مداوم باشد و ناگهان قطع شود عوارض جدی جسمی و روانی ایجاد می‌کند که آن را نشانگان ترک (Withdrawal Syndrome) می‌گویند. بعلاوه، بدن در برابر آن تحمل (Tolerance) نیز پیدا می‌کند، یعنی چون اثرش به تدریج کمتر میشود، معتاد بر مصرف آن می‌افزاید تا به اثر سرخوش کنندگی (Euphoria) مورد انتظارش دست یابد.
یکی از مشکلات در ارتباط با مصرف الکل بخصوص در جوامعی مانند ایران تشویق دیگران به مصرف آن از سوی افراد معتاد است. وابستگی روانی به الکل ایجاب می‌کند که معتاد در زمان مصرف نیازمند فضایی رمانتیک و دوستانه باشد. آنها از تک‌نوشی نفرت دارند و بدون قصد و غرض شرورانه بستگان و دوستانشان را به صرف آن دعوت میکنند چون به تنهایی این کار برایشان دلچسب نیست! بعضی‌ها بهانه میکنند که مصرف مقدار کم مشروب نه تنها ضرری ندارد، بلکه سودمند نیز می‌باشد. در ابتدای ظهور اسلام، قرآن نیز به این امر اعتراف می‌کند و پیش از تحریم کامل آن اعلام می‌دارد که در این گونه نوشیدنی‌ها منافعی نیز هست لیکن مضرات آنها به مراتب بیشتر است. البته بعدها که فرهنگ جامعه پذیرای تغییرات رادیکال‌تر میشود مصرف آن ممنوع و حرام و مظهر نجاست و شیطان معرفی میشود.
منافع احتمالی مصرف مشروبات الکلی
درک خطرات قطعی و فواید احتمالی الکل اغلب گیج‌کننده به نظر می‌رسد. محققان در مورد خطرات یا مزایای مصرف متوسط (معقول) الکل در بزرگسالان سالم اطلاعات کمی دارند. ممکن است بزرگسالانی که از سلامت خوبی برخوردار هستند، فعالیت‌های اجتماعی بیشتری انجام دهند و از مقادیر متوسطی الکل لذت ببرند، اما مصرف الکل هیچ ارتباطی با سالم‌تر کردن آنها ندارد. هرگونه مزیت بالقوه الکل نسبتاً کم است و ممکن است برای همه‌ی افراد صدق نکند. آخرین دستورالعمل‌های رژیم غذایی روشن می‌کند که هیچ کس نباید مصرف الکل یا نوشیدن الکل را بر اساس مزایای بالقوه سودمند آن بر سلامتی شروع کند. برای بسیاری از افراد، مزایای احتمالی بیشتر از خطرات آن نیست و اجتناب از الکل بهترین راه است. از سوی دیگر، اگر کسی به میزان کم یا متوسطی الکل مصرف کند و سالم هم باشد، شاید بتواند تا زمانی که مسئولانه و کنترل شده این کار را انجام بدهد مشکلی برایش ایجاد نشود. میزان معتدل در کشورهای غربی برای مردان دو برابر زنان در نظر گرفته میشود یعنی که خانم‌ها بیشتر از مردان در صورت مصرف مشروبات الکلی در معرض خطر خواهند بود. مصرف مقادیر کم الکل ممکن است فوایدی احتمالی به شرح زیر برای سلامتی داشته باشد:
- کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی و مرگ ناشی از آن
- کاهش خطر سکته‌ی مغزی ایسکمیک (زمانی که شریان های مغز تنگ یا مسدود می‌شوند و باعث کاهش شدید جریان خون می شود)
- کاهش خطر ابتلا به دیابت
با این حال، یک رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی دارای فواید بیشتری بر سلامت هستند. به خاطر داشته باشید که حتی مصرف مقادیر کم الکل نیز بدون خطر نیست. به عنوان مثال، حتی در افرادی که الکل کمی می‌نوشند نیز خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها، مانند سرطان مری، تا حدودی در آنها بیشتر میشود و رانندگی آنها بدون خطر نخواهد بود.
خطرات قطعی مصرف مشروبات الکلی
در حالی که مصرف مقادیر کم الکل ممکن است فوایدی برای سلامتی داشته باشد، نوشیدن زیاد الکل هیچ فوایدی برای سلامتی ندارد. نوشیدن بیش از حد می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات جدی سلامتی را افزایش دهد، از جمله:
- برخی سرطان‌ها از جمله سرطان سینه و سرطان‌های دهان، گلو، مری و کبد
- پانکراتیت
- مرگ ناگهانی در افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی
- آسیب عضله قلب (کاردیومیوپاتی الکلی) و نارسایی قلبی ناشی از آن
- سکته
- فشار خون بالا
- بیماری‌های کبد
- افزایش تمایل به خودکشی
- آسیب جدی یا مرگ ناشی از تصادفات
- آسیب مغزی و سایر مشکلات در جنین متولد نشده
- سندرم ترک الکل (اختلالات ناشی از عدم مصرف موقت الکل)
- اختلالات روانی و شخصیتی و آسیب موقعیت اجتماعی، شغلی و خانوادگی
تشدید خطرات ناشی از مصرف مشروبات الکلی در شرایط خاص
در شرایط خاص، خطرات الکل ممکن است به مراتب بیشتر از منافع احتمالی آن باشد. به عنوان مثال:
- در افراد باردار یا کسانی که می‌خواهند باردار شوند
- در افراد مبتلا به الکلیسم (اعتیاد به الکل) یا سابقه‌ی خانوادگی قوی اعتیاد به الکل
- در افراد با سابقه سکته‌ی هموراژیک (زمانی که رگ خونی در مغز دچار نشتی یا پارگی میشود)
- در صورت وجود بیماری کبدی یا پانکراس
- در افراد مبتلا به نارسایی قلبی یا دارای قلب ضعیف
- در صورت مصرف داروهای تجویزی یا بدون نسخه که می‌توانند با الکل تداخل داشته باشند.
نتیجه گیری نهایی
با توجه به موارد فوق، کسانی که الکل مصرف میکنند باید عقل خود را به کار گیرند و در مورد ادامه دادن یا ندادن عادت خود تصمیم بگیرند. اگر چه ممکن است مقادیر کم الکل مزایایی داشته باشد، لیکن حتی در آن شرایط هم فاقد خطر نیست. یک چیز مسلم است: فردی که الکل نمی‌نوشد، نباید به امید مزایای بالقوه‌ی آن برای سلامتی مشروب‌خواری را شروع کند!
منبع
بخشی از این مطلب ترجمه‌ای است آزاد از مقاله ای کوتاه، مندرج در سایت مایو کلینیک آمریکا. برای دسترسی به اصل مطلب، به لینک زیر مراجعه کنید:
