درمذمت افغان‌ستیزی جاهلانه
گودرز صادقی هشجین
در طول تاریخ، مرزهای جغرافیایی نتوانسته‌اند پیوندهای عمیق مردمان ایران و افغانستان را از هم جدا کنند. ما از تبار آریایی و ریشه‌ای مشترک برخاسته‌ایم؛ از نسل‌هایی که در یک بستر تاریخی و فرهنگی رشد کردند، با زبانی مشترک، آیینی واحد و میراثی که در شعر، ادب، عرفان و ایمان‌مان جاری است. بسیاری از ارزش‌ها، باورها و خلق‌وخوهای ما یکی است؛ از مهمان‌نوازی و غیرت گرفته تا عشق به دین و خانواده. با این همه، در جامعه امروز ایران گاه با برادران و خواهران افغان خود چنان رفتار می‌کنیم که گویی از ما نیستند. این نگاه ناعادلانه نه‌تنها ریشه در جهل دارد، بلکه با حقیقت تاریخی، انسانی و دینی ما در تضاد است.
افغان‌ها سال‌ها در کنار ما زیسته‌اند، در دوران جنگ با دشمن مشترک شجاعانه ایستادند، در بازسازی کشور حضور داشتند و در کارهای سخت و حیاتی دوشادوش ایرانیان تلاش کرده‌اند. آنان مردمانی شریف، مؤمن و زحمتکش‌اند که از وطن خود به امید امنیت و زندگی بهتر آمده‌اند، نه برای تجاوز یا سودجویی. شرع مقدس اسلام، برادری ایمانی را فراتر از ملیت و مرز می‌داند و پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «المؤمنون إخوة». هیچ انسانی به‌سبب ملیت یا تابعیت از کرامت ساقط نمی‌شود، و هرگونه بی‌احترامی یا تبعیض در نگاه اسلام گناهی آشکار است. قانون نیز بر عدالت و برابری تأکید دارد. وقتی ایرانیان در کشورهای دیگر به دنبال احترام، فرصت و حقوق برابرند، باید همان را برای مهاجران در کشور خود قائل شوند. مردان و زنان افغان که در ایران زندگی می‌کنند، نه بیگانه‌اند و نه تهدید؛ بلکه بخشی از خانواده بزرگ فرهنگی و انسانی ما هستند. آنان فرزندان همان خاک تمدن‌اند که فردوسی و مولوی و بیدل از آن برخاسته‌اند.
البته این سخن به معنای بی‌قانونی نیست. رعایت نظم و قوانین مهاجرتی وظیفه هر مهاجر و پناهجوست، و انتظار می‌رود همه در چارچوب قانون زندگی کنند. اما هیچ تخلف یا مشکل اداری، مجوز توهین، تحقیر یا رفتار غیرانسانی نمی‌شود. هرگونه برخورد با مهاجران باید بر پایه اخلاق، قانون و به‌ویژه تعهدات بین‌المللی در زمینه حقوق پناهندگان انجام گیرد.
امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند بازنگری در نگاه‌مان هستیم. باید بدانیم که انسانیت مرز نمی‌شناسد؛ ایمان و اخلاق رنگ و ملیت نمی‌پذیرد. اگر ما به عدالت باور داریم، باید آن را از خانه خود آغاز کنیم. احترام به افغان‌ها احترام به خویش است، و بی‌عدالتی در حق آنان، لکه‌ای بر وجدان جمعی ما. بیاییم آنچه را برای خود می‌پسندیم، برای آنان نیز بپسندیم؛ زیرا این نه تنها وظیفه‌ای اخلاقی و ملی، بلکه تکلیف شرعی و انسانی ماست.
